top of page

Psychologische problemen en zelfdoding

Wat? 

Een psychische aandoening dekt een grote lading gaande van schizofrenie over eetstoornis tot dwangmatig handelen, verslavingen (drugs, gok, alcohol, …) en angsten (schoolangst, angst om er niet bij te horen, ten gevolge van pesten, …) 

​

Wetenschappelijk? 
 

Algemeen kan je stellen dat iedere psychische aandoening op te vatten is als een geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen die onder meer worden gekenmerkt door persoonlijk lijden. Er werd aangetoond dat deze stemmingsstoornissen rechtstreeks samenhangen met een verandering van het mechanisme van neurotransmitters zoals noradrenaline, serotonine en dopamine. 

Risicofactoren? 

Het risico kan verhoogd worden door psychische kwetsbaarheden of psychiatrische problemen bij de jongere zelf. Dit is onder meer aangetoond voor:
 

  • Psychosomatische klachten

  • Depressie

  • Angst-, gedrags-, aanpassings-, borderline of psychotische stoornis

  • Eetproblematiek

  • Middelenmisbruik

  • Slapeloosheid

  • Rigide en dichotoom denken

  • Een vermijdende copingstijl

  • Een laag zelfbeeld

  • Gevoelens van hopeloosheid.

​​

Verder blijkt een verhoogd risico op suïcidaliteit ook geassocieerd te zijn met significante ervaringen of levensgebeurtenissen, zoals: 
 

  • Mishandeling

  • Een niet-heteroseksuele geaardheid

  • Suïcide in de omgeving

  • Een chronische/ernstige ziekte

  • Een fysieke of mentale beperking

  • Factoren in de gezinsomgeving

    • ​Veel conflicten

    • Gebrek aan ouderlijke ondersteuning

    • Ouderlijke psychopathologie of verslavingsgedrag

  • Sociale factoren

    • Eenzaamheid

    • Gepest worden

    • Zelf pesten 

Hoe ontwikkelen jonge hersenen? 

​

De kwetsbaarheid van jonge hersenen is te verklaren doordat de hersenen op dat moment in volle ontwikkeling zijn. Het rijpingsproces van de neurale netwerken1 versnelt. Het fenomeen begint in de puberteit (rond de leeftijd van 11 jaar, met afwijkingen van 2 tot 3 jaar), en gaat lang door:

 

op de leeftijd van 20 jaar zijn de hersenen nog in volle ontwikkeling, en pas tussen het 25ste en 30ste levensjaar bereiken ze hun meest ontwikkelde anatomische en functionele structuur. 

​

Wat verandert er precies in de hersenen van de jongeren?

 

Wetenschappers stellen een spectaculaire versnelling vast van de myelinisatie – de bekleding van de zenuwen met een vettig omhulsel (de myeline) die de snelheid van de geleiding van de zenuwimpulsen verhoogt. Tegelijk worden talloze neuronen die niet worden gebruikt geëlimineerd en vermenigvuldigen de andere hun verbindingen razendsnel:


de 100 miljard neuronen van een jongvolwassene ontwikkelen elk 1.000 tot 10.000 verbindingen in netwerken die een gigantische hoeveelheid zintuiglijke, emotionele en cognitieve informatie verwerken. Deze evolutie gebeurt onder invloed van wat jongeren leren en van hun emotionele en sociale ervaringen.  

 

Vanaf 15 jaar worden jongeren kwetsbaarder, omdat dan het limbisch systeem (het deel van de hersenen dat belangrijk is voor de emoties) volledig ontwikkeld is en op volle kracht draait, terwijl de hersenzones die instaan voor planning en voor de controle van driften zich net beginnen te verfijnen. Deze functies zijn essentieel voor het psychische evenwicht: hoe meer jongeren zichzelf kunnen beheersen en kunnen plannen, hoe psychisch stabieler ze worden. Als hun ontwikkeling verstoord wordt, dan kan de controle over hun emoties problematisch worden en worden ze kwetsbaarder. 

​

​

1 zijn opgebouwd uit werkelijk bestaande zenuwcellen die in het zenuwstelsel en hersenen met elkaar zijn verbonden.

​

Depressie
 

Depressie is 1 van de meest frequente psychiatrische aandoeningen. 
Depressie is een mentale ziekte gekarakteriseerd door een stemmingsstoornis. 

​

Een bepaald aantal criteria definiëren depressie, zoals bv.: 

​

  • Een sombere stemming

  • Een verlies aan interesse

  • Een gevoel van moedeloosheid

  • Slaap- en concentratieproblemen

  • Gewichtsstoornissen

  • Een psychomotorische vertraging

  • Onrust

  • Een chronische vermoeidheid

  • Terugkerende gedachten aan de dood...  

Zelfmoord

​

Zelfmoord is zonder twijfel het ernstigste gevolg van depressie.
Een grote meerderheid van de sterfte door zelfmoord is te wijten aan stemmingsstoornissen en meer specifiek aan depressie.

Men schat dat 45 tot 70% van de gevallen van zelfmoord depressief zou zijn op het moment van hun daad en dat 15% van de overlijdens bij depressieve patiënten aan zelfmoord toe te schrijven valt.  

 

Uit onderzoek van suïcidaliteit bij 15-jarige Antwerpse jongeren van 2019 blijkt dat het risico op zelfmoordgedachten, zelfbeschadigend gedrag en zelfmoordpogingen sterk geassocieerd is met:  

​

  • Verschillende sociaal-demografische factoren. 

  • Indicatoren van emotioneel welbevinden. 

  • Ingrijpende levensgebeurtenissen. 

  • Kwaliteit van de communicatie binnen het gezin. 

  • De aanwezigheid van een toekomstperspectief voor de jongeren. 

Taboes 

Moeten we personen met een psychische aandoening wantrouwen, omdat ze een gevaar voor de samenleving vormen? 

Of vind je eerder dat ze zelf onvoldoende wilskracht hebben om komaf te maken met hun psychische problemen? 

 

Zou het kunnen dat psychische aandoeningen als een duister kracht worden voorgesteld die het individu voortdurend terroriseren of zie je het eerder als een probleemgeval voor iemand die niet meer kan?

  

--> Al deze zaken maakt het jongeren die pijnlijk lijden onder psychische problemen moeilijk om ermee naar buiten te komen.  

bottom of page